АҚШ президентінің әкімшілігі Ресей мен Украина арасындағы соғысты реттеу мүмкіндігіне күмәндана бастады. Бұл жөнінде дереккөзге сүйенген CBS News жазды. Сенімсіздік АҚШ президенті Дональд Трамп пен Украина басшысы Владимир Зеленский арасындағы сәтсіз келіссөзден кейін пайда болған.

Басылым дереккөзінің сөзінше, пайдалы қазбалар бойынша сәтсіз келіссөз де Украинаға көмек беру мәселесіне қатысты күмән туғызған. Оның сөзінше, Трамп Киевтегі билікті ауыстыруға талпынбайды.

The Washington Post басылымының жазуынша, Трамп әкімшілігі Зеленскийдің "дегенінен қайтпайтындығына" байланысты Украинаға әскери көмекті тоқтату мүмкіндігін қарастырып жатыр.

The Washington Post дереккөзі 28 ақпанда Трамптың Ақ үйде Зеленскиймен сөз таластыруы "әдейі ұйымдастырылған" деген болжамды растамады. Басылымның жазуынша, Украина президентінің сапары алдында Вашингтонда "позитивті көңіл-күй" орнатылған, ал Трамп Зеленский - "диктатор" деген сөзінен бас тартқан.

АҚШ Украинаға көмегін толық тоқтатуы мүмкін деген ақпаратты The New York Times дереккөзі де айтып отыр. Басылымның жазуынша, Киевті жанама қолдау да тоқтатылуы мүмкін. Оған әскери қаржыландыру, барлау деректерімен алмасу, украин әскерін оқыту да кіреді.

Зеленский мен Трамп 28 ақпанда Вашингтонда Ақ үйдегі президент кабинетінде сөз таластырып қалған. Зеленский Вашингтонға пайдалы қазбаларды бірігіп игеру бойынша да келісімге қол қоюға келген. Ақыры құжатқа қол қойылған жоқ. Reuters дереккөзінің хабарлауынша, Трамп келісімге қол қоюға ықылассыз.

Кездесуден кейін Трамп Зеленскийді АҚШ-қа құрметсіздік көрсетті деп айыптап, Украина "бейбітшілікке шынымен де дайын болған кезде орала алады" деді.

Өз кезегінде Зеленский АҚШ-ты қолдағаны үшін алғыс айтты. FoxNews телеарнасына берген сұхбатында Украина басшысы Трамп пен америкалықтарды құрметтейтінін жеткізді. Ол сонымен бірге екі жақ бір-бірін жақсырақ түсінуі үшін осындай "ашық әрі әділ әңгімені" бұрынырақ өткізуге болар ма еді деді.

Америка мен Украина президенттерінің сәтсіз келіссөзінен кейін Италия премьер-министрі Джордж Мелони Рим өзінің одақтастарына Вашингтонның қатысуымен шұғыл саммит өткізуді ұсынғанын айтты.

"Батыстағы әрбір жікшілдік бәрімізді әлсіретеді және өркениетіміздің құлдырауын көргісі келетіндерге тиімді" деді Мелони. Ол ықтимал саммиттің мерзімін айтқан жоқ.

Алматы қаласы бойынша Қылмыстық-атқару жүйесі департаменті Азаттық Азия редакциясының сауалына берген жауабында кейінгі бір жыл бойы экстрадициялық қамауда болып, 15 ақпанда босап шыққан қарақалпақ белсендісі Ақылбек Мұратбайдың (Мұратов) №72 тергеу абақтысындағы бірқатар мәселе жайлы сөзін растады.

Белсенді Алматыдағы осы тергеу изоляторында қамауда отырған адамдардың өз денесіне зақым келтіргеніне бірнеше рет куә болғанын айтқан. ҚАЖД қамаудағылар арасында өз-өзіне зақым келтіргендер болғанын мойындады.

"Арнайы контингенттің (қамауда отырғандар – ред.) өз денесін жарақаттап, бөгде заттар жұтуының әртүрлі себебі бар. Мұндай оқиғалар қылмыстық істі жүргізуге, сот шешіміне келіспегендіктен, психологиялық ахуалдың нашарлауынан, отбасылық мәселелерге байланысты, қамауда ұстау тәртібіне, мекеме әкімшілігінің немесе медициналық қызметтің іс-әрекетіне келіспейтіндіктен болады", – деп жазды ҚАЖД Азаттық Азияның сауалына берген жауабында.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Мұнда танымал адам көп". Қарақалпақ белсендісінің қарындасымен тергеу изоляторында өткізген бір күн

Ақылбек Мұратбай тергеу абақтысындағы ереже тыйым салатынына қарамастан тұтқындар ұялы телефон пайдаланатынын және рейд кезінде түрме қызметкерлері тұтқындардан ондай телефондарды тауып алған кезде арнаулы тіркегіш құралға видеоға түсірмейтінін айтқан еді. ҚАЖД сотталған және тергеу кезіндегі қамауда отырғандар адамдардан бірнеше рет ұялы телефон табылып, тәркіленгенін растады. Үй техникасы жөніндегі (Мұратов кейбір камераларда жекелеген тұтқындарға тұрмысқа қажет барлық жағдай жасалғанын айтқан) сауалға ҚАЖД "камераларда теледидардан басқа ешқандай тұрмыстық техника жоқ" деп жауап қатты.

ҚАЖД "тергеу кезінде қамауда отырған адамның өзіне камера мен серіктес таңдауына жол берілмейді, ондай іс-әрекет қылмыстық-атқару заңының талабына қайшы" екені жазылған. ҚАЖД ондай фактілер болғанын растайтын немесе жоққа шығаратын ештеңе жазбаған. Ақылбек Мұратбай "тергеу кезінде қамауда отырғандардың кейбірі қонақүй бөлмесін таңдағандай өзіне камераны, тіпті бірге отыратын серіктесті таңдай алады" деген болатын.

ҚАЖД қазіргі кезде Алматыдағы тергеу абақтысында шамадан тыс көп адам қамауда отырғандықтан тұтқындарға орын жетіспейтінін мойындады.

"Тергеу изоляторында тұрмыстық жағдайға байланысты мәселелер бар, атап айтқанда, арнайы контингент тұрып жатқан камераларда ыстық су жоқ. Гигиена құралдары толық көлемде беріледі. Арнайы контингенттен медициналық қызмет көрсетуге қатысты бірнеше рет шағым түскен, бірақ олар тізімге енгізілмеген дәрі-дәрмек жоқтығына арызданған", – деп жазған ҚАЖД.

Абақтыларды қадағалайтын мекеме жауабын қорытындылай келе, Алматы қаласы бойынша өзіне бағынышты орындарды тексеріп, қадағалау жұмыстары үнемі жүргізіледі және анықталған заң бұзу фактілері бойынша тиісті шаралар қолданылады деп сендіреді. Өрескел заң бұзу фактісі болған жағдайда қызметтік тексеріс жүргізіп, кінәлі адамдарды тәртіптік жауапкершілікке тартатынын айтқан. Бірақ, "қазіргі уақытта анықталған кемшіліктер туралы ақпарат беру мүмкін болмай отыр" деп жазды ҚАЖД.

№72 тергеу абақтысы (жұрт арасында СИ-18 деп атайды) Алматыдан 20 шақырым жерде орналасқан және Орталық Азиядағы ең үлкен тергеу изоляторларының бірі саналады. Онда Алматыдағы қылмыстық істер бойынша айып тағылған адамдар қамауда отыр.

Еуропа қайта қарулану дәуіріне қадам басты. Еурокомиссия төрағасы Урсула фон дер Ляйен 4 наурызда Брюссельде осылай деп мәлімдеді.

Украина басқыншымен соғысып, АҚШ Киевке қатысты саясатын өзгертіп жатқан шақта Урсула фон дер Ляйен Еурокомиссия Еуроодақтың қорғаныс қабілетін нығайту үшін бірқатар шаралар қабылдауды ұсынатынын хабарлады.

"Еуропа қорғанысқа жұмсалатын шығындарды айтарлықтай көбейтуге дайын. Қысқа мерзімді қажеттілікке жауап қатып, Украинаға қолдау көрсетуге, сондай-ақ ұзақ мерзімді мақсаттарға – өзіміздің еуропалық қауіпсіздігіміз үшін әлдеқайда көп жауапкершілік алуға дайынбыз", - деп мәлімдеді Еурокомиссия жетекшісі.

Еуроодақтың қайта қарулану жоспарының және қорғаныс қабілетін арттыратын басқа да шараларының жалпы бюджеті 800 миллиард еуро болады деп бағаланып отыр. Бұл жоспар 150 миллиард еуроны, соның ішінде Украинаға қару-жарақ сатып алу мен әуе қорғаныс құралдарын, зымырандар мен оқ-дәрілер, сондай-ақ дрондар мен олардан қорғану құралдарын өндіруге арналған несиелер ретінде тартуды да қамтиды. Қаржы осындай мақсатпен құрылатын жалпыеуропалық қордан жұмсалуы мүмкін.

Қалған 650 миллиард еуро Еуропаның инвестициялық банкі, жеке инвесторлар және Еуроодақ мүшелерінің қорғанысқа жұмсалатын шығындарын орта есеппен ІЖӨ-нің 1,5%-на дейін арттыру есебінен тартылмақ. Еурокомиссияның тағы бір ұсынысы – Еуроодақтың дамушы аймақтарындағы жобаларды қаржыландыруға арналған қаражаттарын қорғаныс қажетіне бағыттауға мүмкіндік беру.

Жоспар 6 наурызда Еуроодақтың шұғыл саммитінде талқыланатын болады. Бұған дейін Киевке қатысты ұстанымы өзгелерден басқаша Венгрия мен Словакия Украинаға әскери көмек көрсету көлемін арттыру ұсынысын қолдамауы мүмкін екенін білдірген. Politico басылымының жазуынша, Будапештің ұстанымына байланысты Еуроодақ қазір Украинаға 20 миллиард еуро көлемінде әскери көмек пакетін беру бойынша жұмыстарды тоқтатқан. Сонымен бірге, басылымның дереккөздері Венгрия қорғаныс шығындарын арттыруға келісуі мүмкін, бірақ ол үшін жаңағы шығындар есебінен Украинаға әскери көмек берілмеуі шарт екенін айтқан.

Бұған дейін АҚШ Украина үкіметін тезірек Ресеймен бейбіт келісім жасасуға шақырып, қысым көрсеткеннен кейін Вашингтон Киевке әскери керек-жарақты беруді тоқтатқаны жайлы хабар тараған болатын. Украина мен Еуроодақ АҚШ тарапынан әскери көмек толық тоқтатылған жағдайда оның орнын толтыратын балама жол табу өте қиын болатынын айтып, алаңдаушылық білдірген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

БАҚ: Трамп Украинаға әскери көмек беруді тоқтата тұруды бұйырған

Қазақстандық бірқатар БАҚ Алматыдағы Қазақстан-Британ техникалық университеті мемлекет меншігіне өткенін хабарлады. Қаржы есебінің депозитариіне сілтеген баспасөз құралдары 27 ақпаннан бастап университетке "Қайтарылған активтерді басқару компаниясы" иелік ететінін жазды.

Депозитарий дерегінде "Қазақстан-Британ техникалық университеті" акционерлік қоғамы осыған дейін "Нұрсұлтан Назарбаев білім қорына" тиесілі болғаны көрсетілген. Қордың негізін қалаушы және құрылтайшысы – Қазақстанның бұрынғы президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың екінші қызы Динара Құлыбаева.

Университеттің бұқарамен байланыс жөніндегі қызметкері бұл ақпаратты телефонмен растай алмайтынын айтып, сауал-хат жолдауды сұрады.

Forbes басылымы Динара Құлыбаева мен күйеуі Тимур Құлыбаевты Қазақстанның ең ауқатты адамдары деп жазып, ерлі-зайыптының жиынтық байлығын 10 млрд долларға бағалаған.

2022 жылғы Қаңтар оқиғасынан кейін Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев елдің бұрынғы басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың тұсында мемлекеттің байлығы санаулы адамдардың қолында шоғырланды деп, шетелге заңсыз шығарылған активтерді қайтару жөнінде бастама көтерген. Сөйтіп 2023 жылғы күзде Қазақстан үкіметі "Қайтарылған активтерді басқару компаниясын" құрды.

Биыл ақпанның басында Bloomberg басылымы Тимур Құлыбаев Қазақстан үкіметіне 1 млрд доллар төлеу жөнінде келіссөз жүргізіп жатыр деп хабарлаған.

Қазақстанды тәуелсіздік алғалы басқарып келген Нұрсұлтан Назарбаев 2019 жылғы 19 наурызда президенттіктен кетіп, орнына сол кездегі сенат спикері әрі көп жылғы серігі Қасым-Жомарт Тоқаевты қалдырған. Бірақ өзі президенттіктен кеткенімен Назарбаев мемлекеттік басқару органына ықпалы зор қауіпсіздік кеңесінің төрағасы лауазымын және өзге де қызметтері мен атақтарын сақтап қалды. Сол себепті елде қосбилік орнады деген сөз көбейді.

2022 жылғы Қаңтар оқиғасынан кейін Нұрсұлтан Назарбаев қауіпсіздік кеңесі төрағалығынан кетіп, жоғарғы билік тұтастай Қасым-Жомарт Тоқаевтың қолына өтті. 2019-2022 жылдары Қазақстанда қос билік болғанын Тоқаев кейінгі жылдары ашық айтып жүр.

Қаңтар оқиғасынан кейін Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Қайрат Сатыбалды мен Назарбаевтар әулетінің құдасы болған Қайрат Боранбаевтың үстінен қылмыстық істер қозғалды. 2024 жылғы тамызда жемқорлықпен күрес агенттігі Қайрат Сатыбалды елге 1,6 млрд доллар қайтарды деп хабарлады. 2023 жылғы қыркүйекте қаржы мониторинг агенттігі Боранбаевтың өз еркімен елге 120 млрд теңге қайтарғанын мәлімдеген.

Осы күнге дейін ҚБТУ Динара Құлыбаеваның университеті саналған. Биыл қаңтарда бұрынғы парламент үйінде орналасқан университеттің шатыры өртенген еді.

Қазақстан-Британ техникалық университеті 2001 жылы құрылып, елдегі ең беделді жоғарғы оқу орындарының біріне айналған. Университет Қазақстан білім және ғылым министрлігінің қарамағында болып, әріптестердің қатарына Ұлыбритания елшілігі мен Британ кеңесі кірді.

2003 жылы оқу орны "ҚазМұнайГаз" ұлттық компаниясына өтсе, 2018 жылы жекешелендіріліп, "Нұрсұлтан Назарбаев білім қорының" меншігіне айналды.

Ресейде тұтқында отырғанда қаза тапқан украин журналисі Виктория Рощина өзін тоқпен азаптағанын айтып берген, ал онымен бір камерада отырған адам журналистің денесінде пышақтан түскен жарақат іздері барын көрген. Бұл туралы "Виканың соңғы тапсырмасы" деп аталатын зерттеу фильмде баяндалған.

Фильмді "Слідство.Інфо" жобасы, "Шекарасыз тілшілер" халықаралық ұйымы мен украиналық "Суспiльне" және "Грати" басылымдары бірлесіп дайындады. Фильмнің авторлары Таганрог қаласындағы Ресейдің федералдық қауіпсіздік қызметіне (ФСБ) қарасты 2-тергеу абақтысында Рощинамен бір камерада отырған әйел адаммен (аты-жөнін атамауды сұраған) сөйлескен.

Ресей әскері басып алған Запорожье облысы аумағында 2023 жылдың тамыз айында тұтқынға түскен журналист Виктория Рощинаны этаппен жөнелткен. Ресей тарапы украин тұтқындарды қамауда ұстайтын тергеу абақтысына жеткізілген кезде Рощинаның денесінде жарақаттар болған. Онымен бір камерада отырған әйел адам журналистің қолында әлі жазылып бітпеген тыртықтар барын көрген.

Виктория Рощина өзін тоқпен әбден азаптағаннан "өне бойы түгелдей көгергенін" айтып берген. Тергеу абақтысында ол әкімшілікке асқазаны ауыратынын, ыстығы көтеріліп, етеккірі тоқтап қалғанын айтып шағынған. Рощина қатты жүдеп, 30 келіге арықтап, төсектен әрең тұратын дейді журналиспен бір камерада қамауда болған адам.

Тергеу абақтысына аты-жөні айтылмаған "ресейлік омбудсмен" барған кезде Виктория Рощинаны оған көрсетпей, тығып ұстаған. Журналисті 2024 жылғы 8 қыркүйекте белгісіз бір жаққа алып кеткен, камераласы оны соңғы рет сол жолы көрген.

• Журналист Виктория Рощина бірқатар басылымдармен, соның ішінде Азаттық радиосының Украин қызметімен әріптес ретінде жұмыс істеп, Ресей Украинаға кең көлемді басқыншылық жасаған кезден бастап соғыс барысы туралы хабарлар дайындады. 2023 жылдың тамыз айында Запорожье облысының Ресей әскері басып алған аумағында тұтқынға түскен. Виктория Рощина Таганрогтан Мәскеуге этаппен кетіп бара жатқанда қазаға ұшырағаны 2024 жылғы 10 қазанда белгілі болды. Украина бас барлау басқармасы журналист Ресеймен тұтқын алмасу тізімінде болған деп хабарлады.
• Рощинаның әкесіне Ресей қорғаныс министрлігінің хабарлауынша, Виктория 19 қыркүйекте қайтыс болған. Оның қазасының жай-жапсары белгісіз. "Адам құқығы үшін медиа бастамасы" ұйымының өкілі Татьяна Катриченко құқық қорғаушылардың мәліметіне сүйеніп, 2024 жылдың мамыр айынан қырқүйекке дейін Виктория Рощина Таганрогтың 2-тергеу абақтысында бір кісілік камерада қамауда болған деп хабарлады. Сол абақтыда отырған, кейін тұтқын алмасу арқылы Отанына оралған украин азаматтары ол түрмеде жүйелі түрде азапталғанын айтып берген. Украина бас прокуратурасы Виктория Рощинаның қазасына байланысты қылмыстық іс қозғады. Бұл іс соғыс заңдары мен ережесін бұзу және қасақана кісі өлтіру қылмысы ретінде тергеледі.

Алматы қаласының әкімшілік соты 3 наурыздың кешінде феминист-белсенді Ақторғын Ақкенжебаласын 10 тәулікке қамады. Бұл туралы Feminita бастамасы өзінің Instagram-парақшасында хабарлады.

Сот оны әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 488-бабы 7-тармағы (бейбіт жиындарды ұйымдастыру және өткізу тәртібін бұзу) бойынша кінәлі деп тапқан.

Feminita бастамасының сөзінше, Ақторғын Ақкенжебаласын 2024 жылғы мамырда өткен шеруге қатысқаны үшін жауапқа тартқан. Билік мақұлдамаған ол шеруді осы Feminita бастамасының феминист-белсенділері ұйымдастырған. Алматыдағы Арбатта өткен шерудің қатысушылары бұрынғы ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаевты өмір бойына қамауды талап еткен. Экс-министр әйелі Салтанат Нүкенованы өлтірді деп айыпталып, 24 жылға бас бостандығынан айырылған.

Ақторғын Ақкенжебаласы 8 наурыз – Халықаралық әйелдер күні қарсаңында қамалып отыр. 28 ақпанда дәл сол былтырғы шеруге қатысқаны үшін Feminita бастамасының негізін қалағандардың бірі Жанар Секербаева да 10 күнге қамалған.

Ақпан айында Feminita өкілдері Алматыда іс-шара өткізіп жатқанда сырттан келген бір топ адам оны тоқтатпақ болғанын айтып шағынған. Желіде тараған видеоға қарағанда, қонақ үй ішінде өтіп жатқан шараға Rahym қорынан келген әйелдер басып кіріп, есікті сындырмақ болған. Feminita белсенділері мен қонақ үй өкілдері шабуылдаушылардың үстінен шағым түсірген. Әзірге олардың жауапқа тартылғаны туралы хабар жоқ.

Осыған дейін Алматы соты Ақторғын Ақкенжебаласына 22 қаңтарда жалғызкісілік пикет өткізгені үшін 196 600 теңге айыппұл салған. Белсенді пикетті Qaznews сатиралық паблигінің авторы Темірлан Еңсебекті қолдау үшін ұйымдастырған.

Вашингтон Ресейге қарсы санкцияларды жұмсарту жоспарын әзірлеп жатыр. Бұл туралы екі дереккөзіне сілтеп Reuters агенттігі хабарлады.

Агенттік дереккөздерінің айтуынша, Ақ үй мемлекеттік мемлекеттік департамент пен қаржы министрлігіне Ресеймен дипломатиялық және экономикалық қарым-қатынасты жақсарту үшін жеңілдетуге болатын санкциялар тізімін әзірлеуді тапсырған.

Сондай-ақ, жекелеген адамдар мен компанияларға салынған санкцияларды алып тастау да қарастырылып жатыр. Мұның ішінде бизнесмендер де бары хабарланды, бірақ ешкімнің аты аталмады.

Дереккөздердің сөзінше, Ресейге қарсы санкцияларды жұмсарту жұмыстары Трамп өткен аптада Қырым аннексиясынан кейін енгізілген шектеулер мерзімін ұзартқанға дейін басталған.

Reuters агенттігінің жазуынша, Трамп санкцияларды жарлық шығарып жеңілдете алады. Бірақ кейбір санкцияларды алу үшін Конгресстің мақұлдауы керек.

Вашингтон санкцияларды жеңілдету орнына Ресейден не талап ететіні белгісіз.

• АҚШ пен Ресей делегациялары ұзақ үзілістен кейін 18 ақпанда Эр-Риядта және 27 ақпанда Стамбулда келіссөз өткізген. Кейінгі кездесуде АҚШ мемлекеттік департаменті мен Ресей сыртқы істер министрлігі елшілік жұмыстарын жандандыру мәселесін талқылаған. Мәскеу екі ел арасындағы әуе тасымалын да қалпына келтіруді ұсынған.
• Трамп Ресейге салынған санкцияларды алып тастау мәселесін қозғаған, бірақ нақты мерзімдер мен шарттарды атамаған.
  ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

  Трамп, Украина және Ақ үй дипломатиясы. Толассыз ақпаратты 4 түйінмен түсіндіреміз

Тәжікстанның Орталық сайлау комиссиясы 2 наурызда елде өткен парламенттік сайлаудың алдын ала қорытындысы жариялады. ОСК мәліметі бойынша, биліктегі Халықтық демократиялық партия (ХДП) 51,9% дауыс алған.

Осы жолғы сайлауға өз кандидаттарын тіркеген 6 партияның 5-і партиялық тізімдер бойынша парламентке өтіп, төмендегідей орын алды:

Халықтық демократиялық партия – 12;

Аграрлық партия – 5;

Экономикалық реформалар партиясы – 3;

Демократиялық партия – 1;

Социалистік партия – 1.

Коммунистік партия парламентке өткен жоқ.

Парламенттегі 63 орынға барлығы 220 кандидат таласқан.

Коммунистік партия парламентке өткен жоқ.

Парламенттегі 63 орынға барлығы 220 кандидат таласқан. Парламенттің төменгі палатасын сайлауға дауыс беруге елде тіркелген сайлаушылардың 85,3% қатысты деп хабарлады ОСК.

Елдегі жалғыз оппозициялық партия – Социал-демократиялық партия съезін өткізген жоқ, парламент сайлауына кандидаттар да ұсынбады. Бұл жолғы сайлауға Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының (ЕҚЫҰ) бақылаушылары қатыспады, тәуелсіз БАҚ-тарға аккредитация берілмеді деп хабарлады Азаттықтың Тәжік қызметі – Озоди радиосы.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Орталық Азияда еркіндік нығаймаған". Freedom House есебі жарық көрді

Ақпан айының басында ЕҚЫҰ Демократиялық институттар мен адам құқықтары бюросы (ДИАҚБ/ЕҚЫҰ) Тәжікстандағы парламенттік сайлауға бақылаушы жібермейтінін мәлімдеген.

"Тәжікстан билігінің халықаралық бақылаушыларды аккредиттеу мәселесінде кепілдік бермеуі, өкінішке қарай, елдегі алдағы парламенттік сайлауды бақылауға бармауға себеп болды", – деп хабарлады ДИАҚБ.

ЕҚЫҰ миссиясы 1990-жылдардан бері Тәжікстандағы сайлауларды бақылап келген және әр кез оларды еркін емес, демократиялық емес және халықаралық стандарттарға сай келмейді деп атаған.

Тәжікстан билігі сондай-ақ сайлау процесін көрсетуге ықылас білдірген жергілікті тәуелсіз және халықаралық БАҚ-тарды аккредиттеуден бас тартты, мәселен, Озоди тілшілерін «аккредитация мерзімі өтіп кетті» деген сылтаумен сайлау барысынан хабар дайындауы мүмкіндігінен айырған. ОСК оларға тек аккредиттелген БАҚ-тардың ақпараттарын немесе ОСК-ның ресми сайтына шыққан хабарламаларды пайдалануды ұсынды. Сайлау процесін жариялауға тек мемлекеттік жергілікті басылымдар мен кейбір ресейлік БАҚ өкілдеріне рұқсат етілді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Ол түрмеден қаймыққан жоқ". 8 жылға сотталған Рухшона Хакимова кім еді?

Киев соғысты тоқтату үшін АҚШ-пен және еуропалық серіктестерімен жұмыс істеп жатыр, сонымен бірге "бейбітшілікке жету жолында Американың қолдауына" үміт артады. Украина президенті Владимир Зеленский Х әлеуметтік желісінде осылай деп жазды.

"Біз дипломатиямызды шынайы мағыналы етіп, соғысты мүмкіндігінше тезірек аяқтауға тырысып жатырмыз. Америкамен және еуропалық серіктестермен бірлесіп жұмыс істеп жатырмыз, бейбітшілікке жету жолында Американың қолдауына зор үміт артамыз. Бейбітшілік керек – мүмкіндігінше тезірек", – деген Зеленский.

Оның алдында АҚШ президенті Дональд Трамп жоғары лауазымды адамдармен кеңес өткізіп, онда Вашингтонның Киевке беріп жатқан әскери көмегін тоқтата тұруды немесе доғаруды жариялауы мүмкін деген хабар тараған еді. Ондай ақпаратты Ақ үйдегі аты-жөні аталмаған дереккөзге сүйеніп The New York Times жазды, Axios басылымы да жариялаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

The New York Times: Трамп Украина мәселесі жөнінде кеңес өткізеді

The Wall Street Journal газеті өз дереккөзіне сүйеніп, Трамп әкімшілігі Киевке жаңадан қару-жарақ жөнелтуге қаржы бөлуді тоқтатқан деп жазды. Ондай ресми ақпарат болған жоқ. Дүйсенбі күні Ақ үйде журналистермен болған әңгімеде президент Трамп Украинаға әскери көмек жөнелтуді тоқтатуды әзірше талқыламағанын айтқан.

3 наурызда Трамп Зеленскийдің соғыс аяқталатын мерзім "өте, өте алыс" деген сөзін "ең нашар мәлімдеме" деп сынға алған.

"Бұл Зеленскийдің ең нашар мәлімдемесі, және де Америка бұған ұзақ уақыт төзе алмайды! Айтып жүргенімдей, бұл жігіт бейбітшілікті қаламайды, себебі оның Америкадан қолдауы бар, ал Еуропа бұл жұмысты АҚШ-сыз орындай алмайтынын Зеленскиймен кездескен кезде тікелей айтқан болатын", – деп жазды Трамп Thuth Social әлеуметтік желісінде.

Сейсенбі, 4 наурыз күні кешке президент Трамп Конгресс палаталарына үндеу жасамақ. Президент өзінің екінші мерзімінің алғашқы 43 күнінде атқарылған жұмыстар туралы, сондай-ақ алдағы уақытта не істелетіні жөнінде айтып бермек.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

БАҚ: Трамп Украинаға әскери көмек беруді тоқтата тұруды бұйырған

АҚШ президенті Дональд Трамп Украинаға әскери көмек көрсетуді тоқтата тұруды бұйырғанын Ақ үй өкіліне сілтеп Bloomberg агенттігі хабарлады.

"Президент бейбітшілікке қол жеткізуге бейіл екенін айқын мәлімдеген. Серіктестеріміздің де осы мақсатқа адал болғанын қалаймыз. Бұл мақсатқа жетуге септесіп жатқанына көз жеткізгенше біз көмекті тоқтата тұрамыз және қайта қарайтын боламыз", – делінген мәлімдемеде.

Ақ үй өкілінің айтуынша, бұл бұйрық Трамп Украинаның Ресеймен бейбіт келіссөзге ықыласты екеніне көз жеткізгенше күшінде болмақ.

New York Times газетінің мәліметінше, [Украинаға] қару-жарақ жөнелту және оларды өндіруге берілген тапсырыстар (миллиард доллардан астам қаржыға) тоқтатылады. Бұған қоса Украина АҚШ-тың қорғаныс саласындағы кәсіпорындарынан қару-жарақты тікелей сатып алу үшін арнайы көмек бағдарламасы аясында бөлінетін жүздеген миллион доллардан айырылып қалмақ. Америкалық БАҚ атап өткендей, АҚШ әскери көмек көрсетуін қайта бастау үшін Украина президенті Владимир Зеленскийдің қандай іс-әрекет жасау керектігі белгісіз.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Зеленский бейбітшілікке дайын болғанда орала алады". АҚШ пен Украина арасындағы келіссөз сәтсіз аяқталды

Трамп бұл шешімді Ақ үйде Зеленскиймен кездесіп, оны Ресеймен бейбіт келіссөзге дайын болмағаны үшін сөккен соң үш күннен кейін қабылдады. Дүйсенбі күні Трамп Зеленскийдің Ресеймен соғыс жалғаса беретін шығар деген сөзін қатты сынға алды. "Бұл Зеленскийдің ең нашар мәлімдемесі. Америка бұған енді келіспейді", – деп жазды Дональд Трамп әлеуметтік желідегі парағына.

Ақпан айында берген сұхбатында Владимир Зеленский америкалық көмек тоқтатылса, оның салдары ауыр болады деген. Оның айтуынша, Украина қолданатын қару-жарақ пен әскери жабдықтардың шамамен 30 пайызын АҚШ қамтамасыз етіп отыр. Украина армиясында бар қару-жарақ қоры шамамен жаздың ортасына дейін қазіргідей қарқынмен шайқасуға жетіп қалады дейді америкалық сарапшылар.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ақпарат құралдары АҚШ Киевке көмекті тоқтатуы мүмкін екенін жазды

Ресей Федералдық қауіпсіздік бюросы метроға және Мәскеу түбіндегі еврейлердің қасиетті орнына шабуыл жасамақ болған адамды атып өлтіргенін хабарлады.

Ресей мемлекеттік ақпарат құралдары таратқан баспасөз хабарламасына қарағанда, атып өлтірілген адам Орталық Азия елдерінің бірінен шыққан әрі ол «халықаралық террористердің қолдаушысы болған». Оның қай елден келгені, қандай топқа жақын болғаны нақты айтылмайды.

Арнайы қызметтің болжамы бойынша, күдікті жарылғыш көмегімен теракт ұйымдастырып, соңынан Ауғанстанға қашып кетуге оқталған. Ұстау кезінде ол Федералдық қауіпсізік бюросы қызметкерлеріне қарсылық көрсетіп, атыс болған. Күдікті атыс кезінде өлтірілген.

Мұның алдында арнайы қызмет Псков қаласында Тәжікстаннан келген үш мигранттың «көзі жойылғанын» хабарлаған. Аты-жөні нақтыланбаған бұл адамдар да теракт ұйымдастырмақ болды деген күдікке ілінген.

Кейін Азаттықтың «Мигрант медиа» жобасының тілшілері қаза тапқандар қызмет көрсету саласында жұмыс істейтін қарапайым адамдар екенін, туыстары олардың терроризмге қатысын жоққа шығарғанын айтқан.

Мәжілістің экс-спикері Нұрлан Нығматулиннің ағасы Арғын Нығматулинге іздеу жарияланды. Бас прокуратураның құқықтық статистика порталындағы дерекке сәйкес, хабарламадағы адамның аты-жөні, жеке дерегі сәйкеседі.

Нығматулинге сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі іздеу салған. Әзірге агенттік те, прокуратура да оның қандай әрекеті үшін күдікке ілінгенін хабарлаған жоқ. Іздеу 3 наурыз күні жарияланған.

"Сотқа дейінгі тергеп-тексеру аясында Нығматулин А.З. күдікті деп танылды, сот санкциясымен оны қамауға алу жөнінде бұлтартпау шарасы анықталды. Қазақстаннан тыс жерде жүргендіктен оған іздеу салынды" делінген құқықтық статистика органының сайтында.

69 жастағы Арғын Нығматулин 10 жылдай Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарындағы "Жылжымайтын мүлік орталығын", ал 2006-2018 жылдар аралығында Қарағандыдағы "Сарыарқа" хоккей клубын басқарған. Былтыр клуб мемлекет балансына қайтарылған. Сол уақытта прокуратура оның жекеге өту заңдылығын тексеріп жатқанын хабарлаған. Арғын Нығматулин Қарағанды облыстық мәслихатының депутаты болған.

Арғын – ағайынды Нығматулиндердің үлкені. Бауыры Нұрлан Нығматулин 8 жыл Қазақстан парламентінің төменгі палатасы – мәжіліс төрағасы болды. Ол 2022 жылғы Қаңтар оқиғасынан кейін өкілетін тоқтатқан.

Нұрланның сыңары Ерлан Нығматулин – кәсіпкер әрі ұзақ жыл мәжілісте және сенатта депутат болған. Forbes Қазақстан журналы 2021 жылы оны елдегі ең ықпалды кәсіпкерлер қатарына қосқан. Былтыр Азаттық радиосы "Дубайдағы Қазақстан" зерттеуінде Нығматулиндердің Біріккен Араб Әмірліктеріндегі ондаған жылжымайтын мүлкін көрсеткен. Ондағы үйлердің бірі Арғын Нығматулиннің әйелі Найле Белбаеваға тиесілі екені айтылған. Арғын Нығматулин Азаттық тілшісіне "қылмыс жасадық па, мен зейнеттегі адаммын, енді қоңырау шалма" деп жауап берген еді.

Арғын Нығматулин іздеу салу ісі бойынша Азаттық сұрағына әлі жауап бермеді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Дубайдағы Қазақстан: қазіргі және бұрынғы депутаттар

Франция президенті Эммануэль Макрон Le Figaro басылымына Украина бойынша балама бейбіт жоспары туралы баяндап берді. Ол АҚШ пен Ресей келіскен бітімге сенбейтінін, оның орнына Франция мен Ұлыбритания әуеде, теңізде шабуылдауды және энергетика инфрақұрылымын атқылауды бір айға тоқтатуды ұсынады. Ал құрлықтағы шайқастарға мұның қатысы болмайды. "Атысты тоқтатқан жағдайда, оның алдыңғы шепте сақталуын бақылау өте қиын болар еді", – деді Макрон.

Жоспардың екінші тармағы – Украинаға еуропалық бітімгершілік күштерін жіберу, бірақ бейбітшілік келісімі бекітілгеннен кейін.

"Алдағы бірнеше аптада Украина жерінде ешқандай еуропалық әскер болмайды. Мәселе, біз бейбітшілікке қол жеткізу үшін бұл уақытты қалай пайдаланатынымызда, келіссөздер бірнеше аптаға созылады. Сосын бейбітшілік келісімі жасалғаннан кейін, күштерді орналастыру басталады", – деп түсіндірді Макрон.

Ол Еуропа бейбітшілікті қалайды, бірақ "кепілдіксіз емес" деп атап өтті. Украина президенті Владимир Зеленский журналистердің осы жоспар жайлы білесіз бе деген сұрағына "бәрін білетінін" айтып жауап қатты деп жазды ВВС.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Зеленский: Мені НАТО-ға алмастыруға болады

Бұған дейін Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармер бейбітшілік жоспары әлі де жетілдірілетін болады, мәселен, оны АҚШ-пен бірге талқылап, бірге жүзеге асырамыз деп мәлімдеген.

"Еуропаның қауіпсіздігі үшін құрлықтың АҚШ-пен тығыз ынтымақтаса жұмыс істегені маңызды", – деді ол. Стармердің сөзінше, жоспарды әзірлеу жұмысы аясында жақын арада жаңа кездесу өтпекші.

2 наурызда Лондонда Украинадағы бейбітшілікке қол жеткізуге арналған саммит өтті. Оған Еуропадағы елдер лидерлері, Украина президенті Владимир Зеленский, оған қоса Түркия, Канада, НАТО және Еуропа одағының өкілдері қатысты. Балтық елдерінің өкілдерін саммитке шақырған жоқ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Кир Стармер Еуропа лидерлерін қорғаныс әлеуетін нығайтуға шақырды

АҚШ президенті Дональд Трамп дүйсенбі күні өз әкімшілігінің жоғары лауазымды қызметкерлерімен, қорғаныс пен қауіпсіздікке жауапты шенеуніктермен кездесіп, Украинаға қатысты саясатты талқыламақ. Мұны Ақ үй әкімшілігінің аты-жөні аталмаған өкіліне сүйеніп, The New York Times хабарлады.

Оның айтуынша, әртүрлі іс-әрекеттер, соның ішінде бұрынғы президент Джо Байденнің әкімшілігі тұсында мақұлданған Украинаға әскери жәрдем беруді, оқ-дәрі мен құрал-жабдықтар жеткізуді тоқтата тұру немесе толық доғару мәселесі талқыланатын кездесуге АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио мен қорғаныс министрі Пит Хегсет те қатыспақ.

Ақ үй ондай кездесу жайлы ресми түрде ештеңе жариялаған жоқ.

28 ақпанда Трамп пен Украина президенті Владимир Зеленскийдің Ақ үйдегі алдын ала жоспарланған келіссөзі көптің көзінше өрбіген дау-дамайдың кесірінен аяқсыз қалғаннан кейін Украина делегациясы Ақ үйден дереу кетіп қалған. Пайдалы қазбаларды өндіру және инвестициялық қор құру туралы алдын ала дайындалған келісімге қол қойылмады. Осыдан кейін АҚШ президенті мен жоғары лауазымды шенеуніктері Украина президентінің Ресеймен бейбіт келіссөздер жүргізуге ықыласты екеніне күмән келтірді. Бұған қоса олар Зеленскийді Трамппен сөз таластырып, оған құрмет танытпады деп сөкті.

Дүйсенбі, 3 наурызда Трамп Truth әлеуметтік желісінде АҚШ енді Ресей президенті Владимир Путиннің іс-әрекетіне алаңдауды азайтып, басқа мәселелерге көбірек көңіл бөлгені жөн деп жазды.

"Біз Путин туралы мазасыздануды азайтуымыз керек, одан гөрі елге келетін зорлықшы мигранттар, наркобарондар, кісі өлтірушілер мен психиатриялық клиникадан шыққан адамдар туралы көбірек ойлануымыз керек, сонда біз Еуропаға ұқсамайтын боламыз!" – деп жазды Трамп. Оның бұл мәлімдемесі Вашингтон мен Мәскеу арасындағы байланыстар жиілеп жатқан шақта жарияланды.

АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио ABC арнасына берген сұхбатында АҚШ-тың мақсаты әлі де Украинадағы соғысты тоқтату екенін және Ресеймен кейінгі болып жатқан байланыстар да осы мақсатты көздеп жасалғанын айтты.

Рубионың сөзінше, Трамп "бұл қақтығысты тоқтатудың әдісі барын анықтау үшін Ресейді келіссөз үстелінің басына отырғызуға тырысып жатыр".

"Президент айтқандай, үш жыл бойы жалғасып жатқан бұл сұмдық соғыс, қантөгіс тығырыққа тірелді. Ол оның аяқталғанын қалайды. Оны доғарудың жалғыз жолы – Владимир Путинді келіссөз үстелінің басына отырғызу", – деді Рубио.

АҚШ-тың Ресейге қатысты риторикасының неге өзгергенін осылайша түсіндірген Рубио Вашингтон Мәскеуге "жанжалды бастады" деп кінә тағудан бас тартқанын айтты.

"Біз Владимир Путинге ат қойып, айдар тағуға үш жыл жұмсадық. Қазір бұл маңызды емес. Оларды соғысты тоқтатуға қалай көндіруге болатынын анықтап алуымыз қажет. Ал мұны істеудің жалғыз жолы – ресейліктерді келіссөзге қатысуға мәжбүр ету", – деген Рубионың сөзін келтірген "Америка дауысы" арнасы.

Рубионың айтуынша, АҚШ президенті соғыстың жалғасқанын, мыңдаған адам қаза тауып, миллиардтаған доллар шығын келгенін, адам өлімі мен қиратып-бүлдірулер одан ары көбейгенін қаламайды.

Украина мен Еуропа елдері АҚШ Ресеймен соғысып жатқан Украинаға әскери, қаржылай және саяси қолдау көрсетуден бас тарта ма деп алаңдайды. Еуроодақ бұл мәселеде АҚШ-тың бейбітшілікке кепілдікті қамтамасыз етуі маңызды екенін айтып, Киев пен Вашингтон арасында диалогты қайта бастауға үндеп отыр. Сонымен бірге, жақында Франция мен Ұлыбритания өздерінің бейбітшілікке қол жеткізу жоспарын әзірлеп жатқаны белгілі болды, ол жоспарда Украинада еуропалық күштерді орналастыру қарастырылады.

Украина әлі де АҚШ-пен конструктивті диалог жүргізіп, пайдалы қазбалар жөнінде келісімге қол қоюға дайын. Бұл туралы 2 наурыз күні Лондондағы еуропалық самиттен кейін Би-би-сиге сұхбат берген Украина президенті Владимир Зеленский мәлімдеді.

АҚШ-Украина қарым-қатынасы жайлы пікір білдірген Зеленский Киевтің әріптестері бұл соғыста нағыз агрессор кім екенін ұмытпағаны абзал деді.

Зеленскийдің сөзінше, Ақ үйдегі кездесудің дауға ұласқанынан АҚШ та, Украина да ұтпағанын, оның тек Ресей президенті Владимир Путинге ғана пайдалы болғанын айтты.

Сондай‑ақ ол АҚШ президенті Дональд Трамппен кездесуде айтылған сөздері үшін өкінбейтінін мәлімдеді. Оның сөзінше, АҚШ пен Украина арасындағы байланыс 28 ақпан күнгі кездесуден соң үзілмеген, бірақ байланыс президенттер деңгейінде жүріп жатқан жоқ.

Зеленский Вашингтон шақырса, Ақ үйге әлі де баруға дайын екенін, бірақ сирек минералдар келісімі аясында Путинге Украина жерін беруге көнбейтінін айтты. Оның сөзінше, Трамп әкімшілігі осындай ұсыныс айтқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Зеленский мен Трамптың дау-дамайы: төрт түйін

Ақ үйдегі аты шулы кездесуден кейін америкалық республикашыл сенатор Линдси Грэм: "Зеленский не өзгеруі керек, не отставкаға кетуі керек және басқа адамды жіберуі керек" деген. Украина басшысы бұл жөнінде де пікір білдірген.

"Мені НАТО-ға алмастыруға болады" деді Украина президенті.

Зеленский Украинаның НАТО-ға кіргені "президент ретіндегі миссиям аяқталғанын" білдіреді деді.

Еуропа лидерлерінің Лондондағы саммитінің нәтижесі жайлы сұраққа ол: "Ең жақсы қауіпсіздік кепілдігі – мықты украин әскері" деп жауап берді. Оның сөзінше, бұл соғыста Украинаның жеңілгені – Еуропа мен АҚШ-тың жеңілгені.

Зеленский мен Трамптың Ақ үйде журналистер алдында дауласуы 28 ақпанда болған. Украина басшысы Вашингтонға сирек минералдар жөніндегі келісімге қол қоюға барған. Бірақ сол бір кикілжіңнен кейін тараптар құжатқа қол қоймады.

Кездесуден кейін Трамп Зеленскийді АҚШ-ты сыйламайды деп айыптап, Украина президенті "бейбітшілікке дайын болғанда орала алады" деді.

Зеленский АҚШ-қа қолдауы үшін алғыс білдіріп, FoxNews телеарнасына берген сұхбатында Трамп пен америкалықтарды құрметтейтінін айтты. Ол сондай-ақ мұндай "ашық әңгімені" тараптар бір-бірінің ұстанымын дұрыс түсіну үшін содан ертерек өткізу керек еді деді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп пен Зеленский сирек минералдар келісімін пысықтады. Құжатта қауіпсіздік кепілдігі бар ма?

Кездесудің алдында Трамп Зеленскийді "сайлау өткізбейтін диктатор"деп айыптап, Украинада оны халықтың тек 4 пайызы ғана қолдайды деген. 25 ақпан күні Украина Жоғарғы радасы Зеленскийдің президент ретіндегі құзыретін келесі сайлау өткенше бекітіп берді. Қаулыда сайлау өткізу мүмкін болмағаны Ресей президенті Владимир Путиннің мойнында екені жазылған.

АҚШ-тың Лос-Анджелес қаласында кино саласындағы мәртебелі "Оскар" сыйлығының жеңімпаздары жарияланды. Үздік фильм – режиссер Шон Бейкердің "Анора" дейтін комедиялық драмасы. Бейкердің өзі үздік режиссер атанды.

"Анора" фильмінде басты кейіпкерді сомдаған Майки Мэдисон үздік актриса атанды. Бұл фильм сондай-ақ "Үздік түпнұсқа сценарий" және "Үздік монтаж" номинациясын да алды.

Брэди Корбеттің "Бруталист" ("The Brutalist") дейтін фильмінде архитектор Лазло Тотаны сомдаған Эдриан Броуди "Үздік актер" деп танылды. "Екінші пландағы үздік ер адам рөлі" номинациясы Киран Калкинге ("A Real Pain") бұйырды. "Екінші пландағы үздік әйел рөлі" сыйлығын "Эмилия Перез" ("Emilia Pérez") фильміндегі рөлі үшін Зои Салдана алды.

Кино академиясы "Үздік бейімделген сценарий" номинациясын Эдвард Бергердің "Конклав" ("Conclave") фильміне берді.

Базель Адра мен Юваль Абрахамның "Басқа жер жоқ" ("No Other Land") дейтін туындысы үздік деректі фильм атанды. "Үздік қысқаметражды деректі фильм" номинациясы "Оркестрдегі жалғыз қыз" ("The Only Girl in the Orchestra") фильмін түсірген Молли О’Брайэнге табысталды.

Үздік толықметражды анимациялық фильм – "Ағыс" ("Flow"). Оны латвиялық режиссер Гинтс Зилбалодис түсірген. Ирандық "В тени кипариса" үздік қысқаметражды анимациялық фильм деп танылды. Оны Хоссейн Молаеми мен Ширин Сохани түсірген.

Америкалық кинематографиялық өнер және ғылым академиясының бұл сыйлығы 1929 жылы тағайындалған. 1940 жылдардан бастап "Оскар" деп аталды. Сыйлық жыл ішіндегі үздік кино туындыларға беріледі.

Жексенбі, 2 наурыз күні Маңғыстау облысы Мұнайлы ауданы Басқұдық ауылындағы бір үйде жеті адам газдан уланып қаза тапты. Оның бесеуі – кәмелетке толмаған бала. Бұл туралы Маңғыстау облысы әкімдігінің баспасөз қызметі хабарлады.

Әкімдіктің айтуынша, опат болғандар – бір отбасының мүшелері. Бәрі де оқиға орнында көз жұмған.

"Қаза тапқандар – Қазақстанда уақытша тұрып жатқан Өзбекстан азаматтары" деді әкімдік.

Облыстық төтенше жағдайлар департаментінің мәліметінше, оқиға газбен жабдықтау жүйелерін пайдалану ережелерін бұзу салдарынан болған.

"Қазіргі уақытта оқиғаның барлық мән-жайларын анықтау үшін қажетті тергеу шаралары жүргізілуде" деді облыстық ТЖД.

Маңғыстау облысы әкімдігі оқиғаның себебін анықтау үшін арнайы комиссия құрылатынын, оны облыс әкімінің бірінші орынбасары Ербол Ізбергенов басқаратынын мәлімдеді.

Бір апта бұрын, 24 ақпанда дәл осы Мұнайлы ауданындағы Атамекен ауылдық округы Қаламқас тұрғын үй алабында төрт адам газдан уланып, оның үшеуі көз жұмған. Бұл туралы ҚазАқпарат агенттігі хабарлаған. Агенттік содан бір айдан астам уақыт бұрын осы облыста бес адамға газдан уланғанын, бірақ бәрі де дәрігерге жүгінген соң, үйіне қайтарылғанын жазған.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 3 наурызда Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы заңға қол қойды деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі.

Жаңа заңда Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінен бастап барлық ескерткіш қорғауға алу, аймақтағы тарихи әрі сәулет нысандарын сақтау қарастырылған. Құжат Түркістан қаласының мемлекеттің рухани және тарихи астанасы ретінде қалыптасуы мен жұмыс істеуі үшін құқықтық және ұйымдастырушылық жағдайлар мен тетіктер жасауға байланысты қатынастарды реттейді.

2018 жылы маусымда сол кездегі президент Нұрсұлтан Назарбаев Оңтүстік Қазақстан облысын Түркістан облысы деп қайта құру туралы жарлық шығарған. 262 мың тұрғыны бар Түркістан қаласы облыс орталығы болып белгіленіп, халқының саны миллионға жеткен Шымкент қаласына республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілген.

• Дилара ИСА

Жексенбі, 2 наурыз күні Ұлыбританияда сапарда болған Украина президенті Владимир Зеленский сол елдің патшасы III Чарльзбен кездесті. Соның алдында ғана Зеленский Лондонда Украинаға әскери көмек көрсету жөніндегі саммитке қатысқан. Ол саммитте Еуропа елдері мен Канаданың басшылары және Еуроодақ пен НАТО өкілдері болды.

Ұлыбритания патшасы Украина президентін Норфолктегі Сандрингем сарайында қабылдады. Зеленский ол жерге Лондондағы саммиттен соң тікұшақпен барды.

Би-би-сидің хабарлауынша, жергілікті тұрғындар Зеленскийдің келгенін көру үшін Сандрингем сарайының маңына жиналған. Кейбірі Украина туын ұстап тұрған.

Әзірге III Чарльз бен Зеленский не туралы сөйлескені айтылмады.

Зеленский Ұлыбританияға сапарлағанға дейін 28 ақпанда Вашингтонда болып, Ақ үйде АҚШ президенті Дональд Трамппен және вице-президенті Джей Ди Вэнспен журналистер алдында сөзге келіп қалды. Дау Украинадағы соғысты аяқтау және АҚШ-тың қолдауы жөнінде мәселе қозғалғанда туған.

Содан бір күн бұрын, 27 ақпанда Трамп Вашингтонға келген Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармермен кездескен. Кездесу басында Стармер Трампқа Ұлыбритания патшасының хатын ұсынған. Ол хатта III Чарльз АҚШ президентін Ұлыбританияға мемлекеттік сапармен келуге шақырған. Дональд Трамп бірінші президенттік мерзімінде Ұлыбританияға мемлекеттік сапармен барып, ол кезде оны патшайым II Елизавета қабылдаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Украинадағы соғыс: Майданда не болып жатыр?

Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармер жексенбі күні Лондонда өткен Еуропа саммитіне қатысқан мемлекеттер лидерлерін өз елдерінің қорғаныс әлеуетін белсенді түрде нығайтуға үндеді. Оның сөзінше, бұл Украинада бейбітшілікті қамтамасыз етуге жәрдемдесу үшін ғана емес, сонымен бірге бүкіл құрлықтың тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қажет. Бұл туралы Лондоннан Азат Еуропа / Азаттық радиосының арнайы тілшісі Рэй Фурлонг хабарлады.

Лондондағы екі сағатқа созылған саммитке Нидерланд, Дания, Швеция, Норвегия, Германия, Италия мен Польша үкіметтерінің жетекшілері, Франция мен Финляндияның президенттері, сонымен бірге Канаданың премьер-министрі мен Түркияның сыртқы істер министрі, НАТО бас хатшысы, Еурокомиссияның, Еуропа кеңесінің басшылары қатысты.

Саммитке АҚШ-тан ұшып барған Украина президенті Владимир Зеленский де қатысты. 2 наурызда Лондонда бас қосқан елдердің басшылары президент Зеленскийді жылы қарсы алып, оған қолдау білдірді, деп жазды Reuters. Трамп пен Зеленскийдің қарым-қатынасын қайта қалпына келтіру мүмкіндігі Лондон саммитінің негізгі тақырыптарының бірі болды, деп хабарлады Азат Еуропа / Азаттық радиосының тілшісі.

Өткен жұмада Вашингтонда АҚШ президенті Дональд Трамп пен Зеленскийдің алдын ала жоспарланған келіссөзі екі ел басшылары жиын алдында БАҚ өкілдерінің көзінше пікір таластырып, онысы дау-дамайға ұласып кеткендіктен аяқсыз қалды. Минералдық ресурстар бойынша екіжақты келісімге қол қойылған жоқ, бірлескен баспасөз мәслихаты да өтпей қалды. Ешкім күтпеген бұл жайт АҚШ әкімшілігінің Еуропаның қорғанысына қатысты ұстанымына кері әсер етіп жүрмей ме деген алаңдаушылықты күшейтіп жіберді.

Лондондағы саммиттен кейін президент Зеленскийді Ұлыбритания королі ІІІ Чарльз қабылдаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Зеленский бейбітшілікке дайын болғанда орала алады". АҚШ пен Украина арасындағы келіссөз сәтсіз аяқталды

Саммиттен кейінгі баспасөз мәслихатында Кир Стармер Ұлыбритания Украинаға 1,6 миллиард фунт стерлинг бөлетінін, ол қаржы Украинаға 5 мыңнан астам әуе шабуылына қарсы зымыран сатып алуға жұмсалатынын хабарлады. Бұл зымырандар Белфастта жасап шығарылмақ. Мұндағы мақсат – Киевтің [бейбітшілік жөніндегі] келіссөздердегі позициясын нығайту, деді Стармер. Британ премьер-министрі Еуропаның "әрекет қылатын уақыты келді" деп мәлімдеді.

"Бүгін біз тарихи жол айырығында тұрмыз", – деді Стармер. Оның сөзінше, Ұлыбритания, Франция және басқа елдер Украинамен "соғысты тоқтату жоспары" бойынша жұмыс істеуге келіскен. Бұл жоспарды кейін АҚШ-пен бірге талқылап, бірге жүзеге асыру көзделіп отыр.

Кир Стармер Лондондағы саммитке қатысушылардың төрт маңызды мәселе жайлы келісіп алғанын айтты. Олар: соғыс жалғасып жатқан кезде Украинаға әскери көмек жеткізіле бермек және Ресейге экономикалық қысым күшейтіледі. Екінші мәселе – бейбітшілік туралы кез-келген келісім Украинаның тәуелсіздігі мен қауіпсіздігіне кепілдік беруі керек және кез-келген бейбітшілік келіссөзіне Украина да қатысуға тиіс. Үшіншіден, егер бейбіт келісім жасалса, еуропалық лидерлер Ресейдің болашақта Украинаға басқыншылық жасауына жол бермейтіндей тосқауыл қоюы керек. Төртінші – Украинаны қорғауды және осы елдегі бейбітшілікке кепіл болуды "қалаушылар коалициясын" құру.

"Еуропа ауыр жұмысты өз мойнына алуы керек, бірақ АҚШ-тың қолдауы қажет", – деп есептейді британ премьер-министрі. Страмер "АҚШ сенімді серіктес емес" деген пікірге келіспейтінін білдірді.

"Біздің екі елдің арасындағыдай тығыз байланыс жоқ", – деді Кир Стармер Ұлыбритания мен АҚШ арасындағы қарым-қатынастар жайлы сөзінде.

Ол Лондонда жексенбі күні өткен талқылаулар Украина бойынша жоспарды АҚШ-пен бірлесіп және Вашингтонның қолдауымен іске асыру мақсатын көздеп ұйымдастырылғанын айтты. Стармер бұл жөнінде сенбі күні АҚШ президенті Дональд Трамппен сөйлескенін жеткізді.

"Еуропаның қауіпсіздігі үшін маңыздысы – құрлықтың АҚШ-пен тығыз ынтымақтастықта жұмыс істеу", – деді британ үкіметінің басшысы.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ұлыбритания мен Франция Украинамен бірігіп бейбітшілік жоспарын әзірлейді

Ұлыбритания мен Франция Украина және өзге елдермен бірігіп бейбітшілік жоспарын әзірлейді. Бұл жөнінде Ұлыбританияның премьер-министрі Кир Стармер BBC ақпарат агенттігіне мәлімдеді. Оның сөзінше, мұндай шешім Украина басшысы Владимир Зеленский мен АҚШ президенті Дональд Трамп Ақ үйде журналистердің көзінше керісіп қалғаннан кейін қабылданған.

“Ұлыбритания, сонымен бірге Франция және тағы бір ықтимал тарап Украинамен бірігіп, әскери қимылды тоқтату жоспарын әзірлеумен айналысады, одан кейін жоспарды АҚШ-пен талқылаймыз” деді Стармер.

Ол BBC-ге сұхбатында "келісім болуі керек екені сөзсіз, әскери қимылды тоқтату керек, ал одан кейін сол келісімді қорғау керек, себебі ең ықтимал нашар сценарийлердің бірі - бұл уақытша үзіліс, одан кейін Путин тағы да келеді" деді.

Оның сөзінше, егер Еуропа Украинада бітімгер операциясын бастауға келіссе, АҚШ Украинаға қауіпсіздік кепілдігін беруі керек.

Ол Зеленский мен Трамптың керісуі жөнінде сұраған кезде "мұндайды ешкім бақылағысы келмейді" деді. Ол Украина мен АҚШ президенттері арасында "көпір" рөлін атқаруды өзінің міндеті санайтынын жеткізді.

"Кейінірек мен президент Трамп пен президент Зеленскийге хабарластым, себебі менің түсінуімше, басты назар Украинада тұрақты бейбітшілік орнату мәселесінде болуы керек" деді Стармер.

Ұлыбританияның премьер-министрі Зеленскийдің Вашингтондағы әрекетін дұрыс емес деп санамайтынын жеткізді.

Ол Трамп пен Зеленскийге сенетінін, ал Путинге сенбейтінін айтты.

Жексенбі күні Лондонда Украинаның қауіпсіздігі мәселелері бойынша саммит басталады. Оған Еуропа елдерінің бірқатар басшылары қатысады. Оған Түркияның сыртқы істер министрі Хакан Фидан, НАТО бас хатшысы Марк Рютте, Еурокомиссияның жетекшісі Урсула фон дер Ляйен және Еурокеңес жетекшісі Антониу Кошта қатысады.

Израиль АҚШ-тың Таяу Шығыстағы арнайы өкілі Стив Уиткоффтың мұсылмандар үшін қасиетті Рамазан айы мен еврейлердің Песах діни мейрамы кезінде Газа секторында атысты тоқтату режимін ұзарту туралы ұсынысын мақұлдады. Бұл туралы Израиль үкіметі хабарлады.

Осы уақыт аралығында Израиль билігі Газа секторындағы жағдайды реттеу үшін (АҚШ пен Еуропада лаңкестік топ деп танылған) ХАМАС тобымен келісімнің келесі кезеңінің жай-жапсарын пысықтауы керек.

Уиткоффтың ұсынысы бойынша, ХАМАС тұтқында қалған адамдардың жартысын – келесі кезеңнің басында, қалғанын - соңында босатып, қаза болғандарының мәйітін Израиль жағына тапсыруы керек.

Қазіргі уақытта Газа секторында 2023 жылы 7 қазанда тұтқындап әкетілген 59 адам бар. Олардың кем дегенде 35-і қайтыс болған. Болжам бойынша, екі тірі адам және үш мәйіт Израиль азаматтары емес. Өз кезегінде Израиль түрмеден жүздеген палестиналықты босатады.

ХАМАС бұған дейін Израильдің бітімгершілік жоспарының бірінші кезеңін ұзарту туралы ұсынысын қабылдамаған және кепілге алынғандарды босатумен қатар, Газа секторынан Израиль әскерін шығаруды қарастыратын екінші кезеңге бірден өтуді талап еткен.

Мұсылмандар үшін қасиетті саналатын Рамазан айы өткен жұмада басталып, 29 наурызға дейін жалғасады. Песах мейрамы биыл 19 сәуірге тұспа-тұс келеді.

• 15 қаңтарда Израиль және ХАМАС араағайындық жасаушы елдердің көмегімен Газада атысты тоқтату және Израиль түрмелерінде отырған екі мыңға жуық палестиналықты ХАМАС тұтқындаған азаматтарға айырбастау туралы келісім жасасқан.
• 2023 жылдың 7 қазанында ХАМАС-тың Израильге шабуылының салдарынан 1200-ге жуық адам қаза болып, 250-ге жуық адам тұтқынға алынған еді. Бұған жауап ретінде Израиль Газа секторында әскери операция бастады, ХАМАС бақылауындағы Газа секторының денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, Газада 45 мыңнан астам адам қаза болған.

АҚШ президенті Дональд Трамп ағылшын тілін АҚШ-тың жалғыз ресми тілі ретінде танитын жарлыққа қол қойды.

Бұрын АҚШ-та федералдық дәрежеде «ресми тіл» болмаған. Ағылшын тілі Американың 32 штатында ғана ресми тіл ретінде танылған еді.

Трамптың бұйрығы президент Билл Клинтон кезіндегі агенттіктер мен басқа федералдық қордың есебінен қаржы алушылардың ағылшын тілін білмейтіндерге тіл көмегін көрсетуі туралы федералдық талапты жояды.

The New York Times қазіргі жарлықты АҚШ-та қос тілде білім беруді шектеп, иммиграцияны азайту үшін күресіп келе жатқан «Тек ағылшын тілі» қозғалысының жеңісі деп бағалайды.

Құжатта ағылшын тілін ресми тіл деп тану «бірлікті нығайтып, мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттырады және азаматтық белсенділікке жол ашады» деп жазылған.

Трамптың жақтастары бұйрықты жылы қарсы алды.

«Бұл үлкен қадам. Жаппай иммиграция дәуірінде ағылшын тілін Американың тілі деп тану ұлттық бірлік барынан хабар береді», - деп жазды консервативтік бағыттағы саяси белсенді Чарли Кирк әлеуметтік желіде.

Өкілдер палатасындағы конгресмен, демократ Хаким Джеффрис Трамптың көптеген бұйрығы сияқты, осы бұйрықты да АҚШ заңдары мен Конституциясына сәйкестігін тексеру қажет екенін атап өтті. Егер қандай да бір сәйкессіздік анықталса, қаулыға қатысты сотқа шағым түсіру керек деді.

United We Dream жастар тобы АҚШ-тың тұтас тарихында ешқашан ресми тіл болмағанын атап өтті.

"Сыпайы түрде "керегі жоқ, рахмет" деп бас тартамыз. Трамп әртүрлі тілдерде сөйлейтін қара және ақ емес иммигранттар мен қауымдастықтардың арқасына нысана салып қойғысы келеді", - деді топтың баспасөз хатшысы Анабель Мендоза.

• Ақпаратқа қарағанда, АҚШ-та ең көп таралған тіл - бұл елдегі 245 миллион адам сөйлейтін ағылшын тілі. Екінші орында 42 миллион адам сөйлейтін испан тілі тұр. Қолданылуы бойынша үшінші орында бірнеше негізгі диалектісі бар қытай тілі (3,4 миллион) тұр.
• 20 қаңтарда Трамптың инаугурациясынан кейін Ақ үйдің сайтынан оның сөзінің испан тіліне аударылған нұсқасы алынып тасталған.

Үкімет қаулысына қарағанда, 2025 жылы Қазақстанда көктемгі және күзгі жиын кезінде 42 мыңнан астам адам әскерге шақырылмақ.

Көктемгі шақыру наурызда басталып, маусымда аяқталады. Ал күзгісі қыркүйек-желтоқсан айларында өтпек. Әскерге шақыруды кейінге қалдыруға немесе босатуға құқығы жоқ 18-27 жас аралығындағы ер адамдар алынбақ. Қаулыдан ҚазТАГ агенттігі үзінді келтіреді.

Ішкі істер министрлігіне шақыру және жөнелту орындарында күшейтілген кезекшілікті ұйымдастыру тапсырылған. Ал көлік министрлігі әскери борышын өтеп, запасқа жіберілген әскери қызметкерлерді және әскерге шақырылған азаматтарды тасымалдаумен айналыспақ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Қазақстан әскерінің қауқары қандай? Министрлік өкілі мен сарапшының айтқаны

Ақ үйде Украина президенті Владимир Зеленский мен АҚШ президенті Дональд Трамп және вице-президент Джей Ди Вэнс арасындағы керіске украиналықтар әртүрлі реакция білдірді.

Президенттің қайсарлығы кейбірінің мақтаныш сезімін оятса, өзгелері АҚШ-Украина қарым-қатынасының болашағына алаңдады. Бұл соғысқа қалай әсер етеді деп майдандағы жағдайға қатысты уайымы күшейгендер де бар.

"ПРЕЗИДЕНТТІҢ КАБИНЕТІНДЕ ДАУЫС КӨТЕРУ..."

Украинаның Еуроодақтағы бұрынғы елшісі Андрей Веселовскийдің айтуынша, оның эмоциясында қорқыныш басым болған.

Веселовский 28 ақпанда Азаттықтың Украина қызметінің эфирінде «Сіздермен тікелей трансляция жасауға келіскеніме өкінемін», - деді. «Өйткені жағдайды көргеннен кейін көңіл-күйім нашарлап кетті».

"Президенттің кабинетінде вице-президент пен президентке дауыс көтеріп, олардың сөзін үзу Украинаның мүддесіне көмектесетін стиль емес" деді дипломат.

Жұма, 28 ақпанда АҚШ және Украина басшыларының келіссөзі сәтсіз аяқталды. Ақ үйдегі президенттің кабинетінде журналистердің көзінше сөз таластырған екі елдің басшылары кездесуді аяқтамай шығып кетті. Трамп Украина көшбасшысының құрметсіздік көрсеткенін алға тартып, Зеленский «бейбітшілікке дайын болғанда орала алады» деді.

Кездесу аяқталмай тұрып, Трамп Украина мәмілеге келуге тиіс және Киев Ресейге қарсы соғыста көрсеткен көмегі үшін АҚШ-қа алғыс айтуы керек деген. Ал Зеленский АҚШ-тан қауіпсіздік кепілдігін сұрап, Ресей президенті Владимир Путинді меңзеп, "қанішермен ымыраға келмеу қажеттігін" айтқан.

Жоғарғы раданың депутаты, оңшыл ұстанымдағы "Еуропадағы ынтымақтастық" партиясының мүшесі Алексей Гончаренко Веселовскийдің эмоциясына ұқсас жағдайды басынан кешкенін айтады. Депутат "Трамппен қарым-қатынасқа нүкте қойылды" деп санайды.

ПРЕЗИДЕНТТІ МАҚТАНЫШ ТҰТУ

Киевте тұратын зейнеткер Наталья Сергиенко AP агенттігіне "Зеленский арыстандай айқасты" деді. "Оларда өте қызу әңгіме, қызу кездесу болды" деді ол. Зейнеткердің ойынша, Зеленский Украинаның мүддесін барынша қорғауға тырысқан.

Ресеймен шекарадағы Харьков облысының жетекшісі Олег Синегубов та Зеленскийдің әрекетін жоғары бағалап, Украина президенті "қауіпсіздікке кепілдіксіз бейбіт келісім жасауға болмайды" деген ұстанымынан айнымағанын атап өтті.

"Біздің басшы қысымға қарамастан Украина мен украиналықтарың мүддесін табанды түрде қорғады. Бізге қауіпсіздік кепілдігі бар әділетті бейбітшілік керек" деді Синегубов.

Украинаның кейбір тұрғындары Вашингтондағылардың Зеленскиймен қарым-қатынас жасау манерасына ашуланды.

"Біз демократияға ұмтылып жатырмыз, ал бізді жауынгерлерімізге, халқымызға деген құрметсіздікпен қарсы алады" деді Украинаның шығысындағы Ресей басып алған Луганскінің тумасы Артем Васильев Reuters агенттігіне.

АҚШ-ПЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫ ҚАЛАЙ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУГЕ БОЛАДЫ?

Васильевтің сөзінше, Трамп "қалалар қирап, адамдар өліп жатқанын, халық, аналар, балалар, жауынгерлер қасірет шегіп жатқанын түсінбейді".

Мақтаныш та, қорқыныш та сезінген украиналықтар соғыс жағдайында Украинаның маңызды одақтасы АҚШ-пен қарым-қатынасты қалай қалпына келтіруге болады деген сұрақ мазалап отырғанын да айтады.

ЕО-ның бұрынғы елшісі Веселовский Зеленский біршама ұстамды болуы керек деп санайды. Дипломат енді Зеленскийдің Ақ үйге бара алатындығына күмән келтіреді.

Зеленскийдің "Халық қызметшісі" партиясынан парламентке сайланған депутат Александр Мережко Азаттықтың Украин қызметіне қиындықтарға қарамастан Украина Трамппен тіл табысып, жұмыс істеуі керек, себебі жағдай өте күрделі деп санайды.

"Біз керісті азайтуымыз керек. Трампқа ықпалы бар конгрессмендер мен сенаторлар бар... Сол адамдармен шұғыл байланысуымыз керек" деді ол.

Киевтің мэрі Виталий Кличко Telegram арнасында "Украина АҚШ-тың қолдауынан айырылмайтын болар, бұл бізге өте маңызды" деп үміт білдірді.

"Қазіргі кезде тараптардың қай-қайсысы болса да, эмоцияға берілетін кез емес. Бізге ортақ тіл табу керек" деді Кличко.

Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармер Украина президенті Владимир Зеленскиймен келіссөз алдында Украинаға қолдау білдірді. Оның сөзінше, Лондон Украинаға «қанша қажет болса, сонша қолдау көрсетеді», деп жазды BBC.

Зеленский Лондонға жұма күні АҚШ президенті Дональд Трамппен Вашингтондағы сәтсіз келіссөзден кейін ұшып келген. Еуропа елдерінің бірқатар басшылары АҚШ президентімен сәтсіз кездесуден кейін Украинаны қолдаған.

Стармер мен Зеленскийдің келіссөзі жабық есік жағдайында өтті. Ұлыбритания Украинаға 2,6 миллиард фунт стерлинг (3,2 миллиард доллар) көлемінде жаңа несиені мақұлдады.

Жексенбі күні Зеленский британдық монарх Чарльз III-пен кездеседі. Украина басшысы Ұлыбритания премьеріне қолдағаны үшін және Чарльзға оны қабылдауға келісім бергені үшін алғыс айтты, деп жазды «Украинская правда».